De relatie tussen wijn drinken en dementie
De relatie tussen alcohol- of wijnconsumptie en dementie staat de laatste jaren erg in de wetenschappelijke belangstelling. Reden daarvoor is dat het aantal mensen met dementie stijgt. In Nederland is het aantal door de vergrijzing bijna verzesvoudigd van 50.000 naar 290.000 nu. Dementie is een ziektebeeld waarbij de geestelijke (sociale, emotionele en cognitieve) vermogens ernstig zijn afgenomen[1]. De meest voorkomende vorm van dementie is de ziekte van Alzheimer (70%), gevolgd door vasculaire dementie (16%). Er is nog geen goede behandeling voor dementie, dus is preventie de enige manier om het aantal gevallen terug te dringen.
De relatie tussen dementie en wijnconsumptie is voor het eerst onderzocht in Frankrijk[2]. Uit dat onderzoek bleek dat de kans op het ontwikkelen van dementie bij matige wijndrinkers sterk verlaagd was. Dit eerste onderzoek werd bekritiseerd omdat het een onderzoek was bij oudere mensen waarbij een selectie op gezondere, sterkere mensen niet uitgesloten kon worden. Een latere studie bij jongere mensen, uitgevoerd in Rotterdam[3], liet echter ook een duidelijk beschermend effect zien van lichte tot matige alcoholconsumptie op het risico dementie te krijgen.
Deze eerste studies zijn gevolgd door talrijke andere studies in vele landen. Betrouwbare overzichten van de uitgevoerde studies kunnen worden verkregen door middel van de zogenaamde meta-analyse. In een meta-analyse worden de tot dan toe uitgevoerde studies (statistisch) samengevat.
Een eerste meta-analyse[4] naar de relatie tussen matige alcoholconsumptie en cognitieve vermogens, dat is het vermogen om informatie te verwerken, maakte onderscheid tussen ‘oudere’ studies uitgevoerd tussen 1977 en 1997 en recentere studies uitgevoerd tussen 1998 en 2017. In de oudere studies werd vooral gekeken naar de effecten van matige alcoholconsumptie op cognitie bij jongeren: daar bleek geen verband te bestaan. In de nieuwere studies werd vooral gekeken naar de relatie tussen alcoholconsumptie op cognitie bij ouderen. Uit deze studies bleek dat het risico op dementie of cognitieve achteruitgang lager was dan bij niet drinkers. De matige drinker had een 25% lagere kans op dementie of cognitieve achteruitgang.
Een tweede meta-analyse[5] toonde vergelijkbare uitkomsten aan: matige drinkers hebben een lagere kans dementie te ontwikkelen. Deze studie analyseerde ook wat het effect is van de hoeveelheid alcohol die wordt gedronken. Het bleek dat er een J-vormige curve kon worden waargenomen, de grootste bescherming bij matige hoeveelheden (iets meer dan 1 standaardglas per dag) en een toename van het risico bij grotere hoeveelheden (tussen de 2 en 4 glazen per dag). Wijn leek beter te beschermen dan de andere dranken.
Dit laatste werd bevestigd in een derde meta-analyse[6] van studies alleen gericht op wijn. Deze studie toonde aan dat matige wijndrinkers (3 glazen voor mannen en 2 per dag voor vrouwen) een ongeveer 30% lagere kans hadden dementie te ontwikkelen.
De meest recente meta-analyse[7] laat ook weer zien dat een verlaagde kans op dementie optreedt bij lichte drinkers, matige drinkers en matig tot zware drinkers (2,5 – 4,5 glazen per dag).
Hoe wijn kan beschermen tegen dementie is nog niet bekend, maar aangenomen wordt dat het tegengaan van aderverkalking in de hersenen een rol kan spelen of dat de ontstekingsgraad van de hersenen is verminderd of dat er nog andere onbekende beschermende effecten op de hersenen zijn.
[1] https://www.alzheimer-nederland.nl/factsheet-cijfers-en-feiten-over-dementie
[2] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9296132/
[3] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11830193/
[4] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21857787/
[5] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28097521/
